De schoonheid van ‘lanterfanten’

Wanneer ik even helemaal geen zin heb in al de drukte rond mij heen of om iets te doen, dan durven ze wel eens te zeggen: “Ben jij nu aan het lanterfanten?” Geef nu zelf toe dat klinkt toch veel beter dan: “Ben jij aan het niksen/slabakken?” Om die reden vind ik ‘lanterfanten’ het mooiste woord uit onze Nederlandse taal.

Het klinkt toch zo vrolijk met een vleugje magie, ‘lanterfanten’, maar van waar komt het woord nu eigenlijk?
Mijn nieuwsgierigheid werd geprikkeld om te weten te komen van waar het woord juist komt.

Volgens Vandale: lan·ter·fan·ten (lanterfantte, heeft gelanterfant)1niets uitvoeren; = lummelen

Na wat opzoekingswerk, kwam ik te weten dat het werkwoord ‘lanterfanten’ is afgeleid van het woord ‘lanterfant’. Jammer genoeg heeft het niets te maken met luie olifantjes.

‘Lanterfant’ is een woord dat al wordt teruggevonden in de late middeleeuwen. Het is een samenstelling van de woorden lant en trouwant of truwant.
‘Lant’ is de oude spelling van land en ‘trouwant’ of ‘truwant’ is een Frans leenwoord en betekent ‘bedelaar’ of ‘vagebond’. Eigenlijk kan er gezegd worden dat een ‘lanterfant’ iemand is die een beetje over het land liep te niksen.

De volgende keer dat je beschuldigd wordt van lanterfanten, kan je hun een leuk weetje vertellen. 😉

Mag ik dan nu nog even lanterfanten en genieten van het niets doen?

Geraadpleegde bronnen:
Van Dale NEDERLAND. (z.d.). Van Dale NEDERLAND. https://www.vandale.nl/gratis-woordenboek/nederlands/betekenis/lanterfanten
Berith. (2020, 7 februari). Woordweetje: lanterfanten | Taalvoutjes. Taalvoutjes. https://www.taalvoutjes.nl/woordweetje-lanterfanten
Carolien. (z.d.). Breezze nr. 1 – 2020: Lanterfanten – Carolien Hermans. https://carolienhermans.nl/breezze/breezze-nr-1-2020/

Verpulveren als een peentje in een sapcentrifuge

Een originele uitdrukking uit het boek “Matilda” van Roald Dahl is “Als je bij haar in ongenade valt, kan ze je verpulveren als een peentje in een sapcentrifuge” (Dahl, 2015). Het is een uitspraak over het schoolhoofd van een lagere school.

Matilda is 5,5 jaar en gaat voor het eerst naar school. Op de allereerste schooldag waarschuwt haar juf de hele klas dat ze zich als voorbeeldige leerlingen moeten gedragen als het schoolhoofd in de buurt is. Daarbij gebruikt de juf de uitspraak “Als je bij haar in ongenade valt, kan ze je verpulveren als een peentje in een sapcentrifuge” (Dahl, 2015). Bij jonge lezers kan deze uitspraak akelig overkomen als het letterlijk genomen wordt. Later in het boek lezen we dat het schoolhoofd vroeger een discuswerper was. Als kinderen zich niet gedragen, gebruikt ze hen soms als een discus.

In deze context betekent het dat als een leerling zich misdraagt of een fout maakt, het schoolhoofd leerlingen zeer streng kan straffen. Met dit figuurlijk taalgebruik wordt het karakter van het schoolhoofd ook levendiger gemaakt.

In het boek “Matilda” van Roald Dahl staan er nog heel wat andere voorbeelden van figuurlijk taalgebruik.

Kolibrie

Het woord kolibrie is niet alleen een prachtige vogel, het is ook een prachtig juweeltje in onze taal. Althans, dat vind ik toch. Maar waarom eigenlijk?

Het woord roept bij mij beelden op van exotische bloemen, kleurrijke tuinen en tropische landschappen. Je associeert het woord meteen met de vibrerende vleugels, schitterende veren en het feit dat de vogel in staat is tot schijnbaar onmogelijke acrobatische manoeuvres. Het lijkt wel een betoverende wereld op zich.

Symboliek

In verschillende culturen staat de kolibrie symbool voor vreugde, liefde, lichtheid en het genieten van het leven. Het woord draagt dus niet alleen fysieke schoonheid, maar ook een diepere symboliek.

Klank

Naast de betekenis en dat wat het woord oproept, vind ik het ook gewoon een aangenaam woord om uit te spreken. Ko-li-brie. Het klinkt zo harmonieus. Het weerspiegelt bijna de fladderende bewegingen van de vogel in de lucht, vind je niet?

En het woord van het jaar is …Curieuzeneuzewatte?

Al van kleins af aan ben ik gezond nieuwsgierig. Ik weet graag veel. Wanneer de postbode vroeger langskwam met een pakje, dan was ik steeds nieuwsgierig en vroeg ik wat erin zat. Telkens kreeg ik als antwoord: “Je bent een curieuzeneuzemosterdpot.”

Wanneer ik in de klas kom en ik iets in mijn handen vast heb, durven mijn leerlingen ook nieuwsgierig te zijn en te vragen wat ik vast heb. Ik heb mezelf dan al betrapt dat ik durf te zeggen: “Jullie zijn curieuzeneuzemosterdpotten.” Meestal lachen de leerlingen met mij en vragen me dan wat curieuzeneuzemosterdpotten zijn. De leerlingen gebruiken zelf ook al de benaming.

Volgens Het Vlaams woordenboek is curieuzeneuzemosterdpot een variatie op curieuzeneus wat een nieuwsgierig iemand betekent of op zijn dialect gezegd een curieus iemand.

Het is een leuke verwoording voor iemand die nieuwsgierig is en daarom vind ik dat het woord mocht verkozen worden tot woord van het jaar.

Geraadpleegde bron:
Het Vlaams woordenboek » Curieuzeneuzemosterdpot. (z.d.). https://www.vlaamswoordenboek.be/definities/term/curieuzeneuzemosterdpot

Het mooiste woord: serendipiteit

Het woord “serendipiteit” is een prachtig woord dat vaak wordt gewaardeerd vanwege zijn betekenis en de associaties die het oproept. “Serendipiteit” verwijst naar het ontdekken van iets waardevols of aangenaams zonder ernaar op zoek te zijn, vaak door toeval en geluk. Het woord is afgeleid van het Engelse “serendipity,” dat op zijn beurt is afgeleid van het Perzische sprookje “The Three Princes of Serendip,” waarin de hoofdpersonen vaak onverwachte ontdekkingen deden. Er bestaat ook een boek van het Perzische sprookje namelijk “De drie prinsen van Serendip” van de auteur “Erik De Rooij”. Dit boek kan je gebruiken in de klas.

Daarnaast is het woord “serendipiteit” toepasbaar in verschillende situaties:

• Wetenschap en ontdekking: Wetenschappers kunnen bijvoorbeeld onbedoeld een baanbrekende ontdekking doen terwijl ze onderzoek doen naar iets anders.

• Creatieve processen: Kunstenaars kunnen serendipiteit ervaren wanneer ze spontaan iets moois of inspirerends creëren tijdens hun werk aan een project

• Het dagelijks leven: Mensen kunnen serendipiteit ervaren in alledaagse situaties, zoals het toevallig ontmoeten van een nieuwe vriend of het vinden van iets waardevols terwijl ze op zoek zijn naar iets anders.

Ten slotte draagt het woord “serendipiteit” een positieve connotatie en benadrukt de vreugde van onverwachte ontdekkingen en het geluk dat kan voortkomen uit toevallige gebeurtenissen. Het wordt vaak gebruikt om een gevoel van blijdschap en verrassing uit te drukken wanneer iets moois onverwacht op ons pad komt.

Boek:

Bronnen :

Serendipiteit Betekenis & Voorbeelden (Wist Je Dit?)

https://www.encyclo.nl/begrip/serendipiteit

Waarom zijn sprookjes zo waardevol?

Toen ik klein was las mijn mama vaak sprookjes voor, die altijd begonnen met het zinnetje ‘Er was eens …’. Dit is een simpele zin maar een zin die steeds mijn verbeelding aanwakkert. Deze zin toont aan dat vele verhalen gemaakt zijn om de lezer zijn grootste verbeelding aan te wakkeren en ze neemt de lezer ook mee in een nieuwe fantasierijke wereld.

Dit toont aan dat kinderen vaak in contact komen met deze zin maar er te weinig bij stilstaan want het lezen van sprookjes kan een levenslange interesse aanwakkeren voor lezen. Daarom zou ik de kinderen aanzetten om zelfs eens stil te staan bij de invloed van sprookjes en waarom het lezen van sprookjes leuk is, ongeacht hoe oud je bent. 

De taalbeschouwingskans zit verscholen in het ontspannend luisteren naar nieuwe woorden en kennismaken met verschillende zinsconstructies. Het geeft kinderen de kans om te reflecteren over wat er net is voorgelezen en eventueel te vragen naar de verklaring van woorden. Door de verhalende context en de mooie, spannende verhaallijn gaan de leerlingen de nieuwe woorden beter kunnen onthouden. Zo kunnen de leerlingen bijvoorbeeld het woord ‘krakeling’ uit het boek ‘Een held op sokken’ van Bette Westera leren. Door de illustraties en de context begrijpen de leerlingen de betekenis van het woord en kunnen ze terugdenken aan het leuke verhaal als ze dit woord in een andere situatie tegenkomen.

Mijn mooiste woord: Lachebekje

Voor mij is ‘lachebekje’ het mooiste woord.

Het klinkt lief en het doet me denken aan 2 dingen: lachen en bekjes! In onze harde wereld blijft het belangrijk om positief te blijven. Lachebekjes kunnen hier mee voor zorgen door anderen ook aan het lachen te brengen. Lachen is gezond. Als je lacht, komen er endorfines (gelukshormonen) vrij! Iemand die veel lacht, straalt geluk uit! Lachen is ook goed voor ons immuunsysteem en vermindert stress! Een mens wordt echt mooier door te lachen!

Bij lachebekjes denk ik ook aan al die mooie vogeltjes zoals roodborstjes, musjes, vinkjes, enz.. met hun kleine bekjes. En elk vogeltje zingt zoals het gebekt is! Elk vogeltje zingt zijn eigen melodie en heeft een eigen geluid. En ook elke mens of elk lachebekje heeft een eigen lach. Maar lachen is universeel. Een lach maakt echt gelukkig.

Een lachebekje is iemand die gauw en snel lacht. Het wordt ook gebruikt als vertaling voor het Engelse ‘smiley’. Er bestaan ‘smileys’ in alle mogelijke contexten zoals knipoogjes, liefdeslachjes, glimlachende gezichtjes, enz.,…

Ik hoop dit jaar veel lachebekjes te ontmoeten en veel leuke smileys te ontvangen!

Groetjes,

van een lachebekje

Lente

Het mooiste woord in het Nederlands is voor mij het woord: ‘lente’. Het is niet alleen het seizoen, maar het woord zelf roept beelden op van vernieuwing en frisheid. Voor mij roept het woord ‘lente’ positieve associaties op, zoals bloemen die bloeien, warmer weer, het ontluiken van nieuw leven en een gevoel van vernieuwing. Deze positieve associaties en betekenissen maken het woord ‘lente’ voor mij bijzonder en aantrekkelijk.

Daarnaast is de klank ook zeer bijzonder. Ik vind het zeer rustgevend en het straalt kalmte uit wanneer je het uitspreekt. Dit zijn voor mij enkele redenen waarom ik het woord ‘lente’ verkies als het mooiste woord in het Nederlands.

De schoonheid van een woord is vaak subjectief en afhankelijk van individuele percepties en ervaringen. Wat voor de ene persoon het mooiste woord is, kan voor een ander heel anders zijn. Ik ben benieuwd naar jullie mooiste woorden. Willen jullie deze met mij delen? Ik vind het zeer interessant om te ontdekken welke woorden jullie als bijzonder of mooi beschouwen en wat deze keuze beïnvloedt.

Het warme woord “zonnegloed”

Ik heb gekozen voor het woord “Zonnegloed” als mijn mooiste woord. Ik word meteen vrolijk wanneer ik het woord lees of hoor. Waarschijnlijk omdat het me meteen meeneemt naar warme oorden met een strand en een cocktail in de hand.

Het woord betekent volgens het Van Dale woordenboek: “De warmte en de uitstraling van de zon” en “De bruine verkleuring van de huid door de zon“. Het is een woord dat niet heel vaak gebruikt wordt, en daar ligt ook net de charme voor mij.

In de klas kan je het woord eens aanreiken tijdens het ochtendmoment van het weerbericht, bij een mooie zomerdag. In principe is dit geen standaardwoord dat wij gebruiken tijdens het weerbericht, waarbij we neerslag, temperatuur, wind en bewolking bespreken. Maar het kan eens een leerrijke aanvulling zijn in een onderwijs waar we elke dag taalrijk willen zijn en handelen.

Schermutseling

De prijs voor leukste woord mag voor mij naar ‘schermutseling’ gaan. Ik vind het fijn klinken. Soms heb je van die woorden die, wanneer je ze een eerste keer uitspreekt, meteen goed klinken.

Daarnaast is het ook een beetje een geheimzinnig, raadselachtig woord. Als je het woord niet kent, kan je zonder context of woordenboek de betekenis moeilijk achterhalen. Je hoort de woorden ‘muts’ en ‘scherm’, maar die hebben er beide niet echt iets mee te maken.

Als je de betekenis gaat opzoeken in het woordenboek, krijg je: “onbeduidend gevecht” of “gevecht op kleine schaal”. Dan wordt duidelijk dat je het niet kan gebruiken in de context van een oorlog of moord. Je zou het wel kunnen gebruiken als je het hebt over een klein gevecht tussen relschoppers en de politie.