Epitheton

Kinderen laten nadenken over taal, grijp de kansen die zich voordoen.

Het boek ‘Mijn pen heeft zin’ van Riet Wille leent zich daartoe. Het boek gaat over Kaat die brieven schrijft naar zowat iedereen. Zo schrijft ze naar haar mama, naar Koen, naar juf Saar, naar de Sint en zelfs naar God. Het zijn briefjes op rijm geschreven.

De auteur schrijft bewust woorden op een foutieve manier. Zo hebben we bijvoorbeeld maan-dag en zon-dag. En ook ‘zel’ voor in het haar staat tussen aanhalingstekens en cursief gedrukt. Enig idee waarom ze dit zo doet?

Het leukste is nog de manier waarop Kaat haar brieven ondertekent. Ze gebruikt hiervoor telkens een ander epitheton: zo is er niet alleen de ‘wuif Kaat’ en de ‘ver weg Kaat’, maar ook de ‘een dol op een dier Kaat’ en de ‘Kaat van mama 1’.

Behalve de brieven van Kaat op de linkerbladzijde vind je in dit leuke boekje op de rechterbladzijde afwisselend een liedje, een gedicht of een woordspelletje.

Alfabet

Vorig jaar heb ik een les leesbevordering gegeven in het derde leerjaar rond het boek ‘Alfabet’ van Charlotte Dematons. De bedoeling van deze les was om de leerlingen te motiveren om aan de slag te gaan met prentenboeken. Het was dus een vorm van boekpromotie voor boeken zonder tekst.

Ik ben begonnen met de kaft en enkele pagina’s te bespreken. De kinderen kwamen snel tot de vaststelling dat er geen tekst in het boek staat. We hebben samen ook de letterdief besproken die terug te vinden is in het begin, op elke pagina en op het einde van het boek.

De sterkte van het boek is dat alle illustraties op een dubbele pagina staan. Alle tekeningen die je vindt op de dubbele pagina’s, beginnen met dezelfde letter. Deze kan je, na een beetje zoekwerk, ook terugvinden tussen de vele tekeningen.

Dit is de aanzet om een leuke werkvorm te gebruiken. Ik heb een wedstrijd en een werkblaadje gemaakt waar de kinderen per twee mochten samenwerken. Ik projecteerde een prent op het bord. De leerlingen moesten eerst de letter zoeken en dan zoveel mogelijk woorden noteren die ze herkenden. Ze kregen daarvoor een drietal minuten.

Bij de volgende tekeningen moesten de leerlingen opnieuw de desbetreffende letter zoeken, om vervolgens het kortste en het langste woord te vinden. Ook dit was op tijd.

Ik heb deze les ook doorgetrokken naar een muzoles. De leerlingen moesten nadenken waar hun plaats zou zijn in het alfabetboek van de klas. Nadien werden tekeningen gemaakt met kleurpotloden, stiften of verf. Deze tekeningen werden samengevoegd in 1 boek, zo ontstond het alfabetboek van de klas.

Er is ook een site en een app die je kan gebruiken. Op de site vind je alle woorden per prent. Als je de app gebruikt en je gaat met de tablet over de tekeningen, verschijnen de benamingen van deze tekeningen. Een leuk extraatje!

De leerlingen vonden het een leuke les. De zoektocht naar de letter en de woorden zorgden voor heel wat spanning. Ook was iedereen benieuwd wie de winnaars waren. Een les die ik zeker opnieuw zou geven.

Bronnen: Dematons, C. (2020). Alfabet. Hoorn: Hoogland en Van Klaveren.

Filmpje: Gebruik van de app. Geraadpleegd op 2 maart 2021 via https://www.youtube.com/watch?v=LTSre6PB-Ro

Taalzee

In de app Taalzee moeten spelers de dieren in hun zee gezond houden door taalspelletjes te spelen. Flitsen, dictee, zinsontleding, woordenschat, werkwoorden, spreekwoorden, spelling of lezen, het zit er allemaal in. De omgeving is adaptief, dus past zich aan aan het niveau van de leerling. De leraar kan aangeven welke spellen er gespeeld kunnen worden en dus welke domeinen er geoefend kunnen/mogen worden.

Ik vind deze app interessant omwille van zijn veelzijdigheid. De leerlingen kunnen er op alle aspecten van taal oefenen. Ze hebben ook een doel wat hen zal motiveren de taalspelletjes zo goed mogelijk op te lossen.

Bijzonder boek

Vorig jaar heb ik een les leesbevordering gegeven in het derde leerjaar rond het boek ‘Alfabet’ van Charlotte Dematons.

Het speciale aan dit boek is dat het een prentenboek is. Er is wel een letterdief die in elke prent de letter gaat stelen. Op de eerste prent staat de letter A, op de tweede de letter B en zo gaat het verder tot de letter Z. Op de eerste prent staan allemaal afbeeldingen die met de letter A beginnen, op de tweede beginnen alle afbeeldingen met de letter B en zo gaat het opnieuw verder tot de letter Z.

Je kan met dit boek alle kanten op. Ik heb een een quiz gedaan met de kinderen. Ze mochten in duo samenwerken om de verschillende opdrachten zo goed mogelijk op te lossen. Ik projecteerde telkens een tekening van in het boek. De leerlingen moesten eerst zoeken over welke letter het ging en dan de bijhorende opdracht uitvoeren. Ze moesten zoveel mogelijk afbeeldingen benoemen binnen een bepaalde tijd of ze moesten het langste of het kortste woord noteren. Met dit boek kan je in elke graad van het lager onderwijs aan de slag.

Ik heb dit ook doorgetrokken naar een muzoles. We hebben een alfabetboek van de klas gemaakt. De kinderen moesten nadenken bij welke letter ze zouden horen in het boek. Dit gebeurde aan de hand van tekeningen die ze moesten maken. Iemand die bv. graag frietjes eet, kon hier een tekening van maken. Deze tekeningen werden dan gebundeld bij de passende letter.

Een leuk extraatje is de app voor het boek. Als je met de tablet of smartphone op de tekeningen schijnt, komen alle woorden tevoorschijn. Op sommige tekeningen staan meer dan 400 afbeeldingen van zaken die dus allemaal met dezelfde letter beginnen. Er is ook een website waar je alle woorden kan terugvinden.

Dematons, C(2020). Alfabet. Hoorn: Hoogland en Van Klaveren.

Bru-taal

De Bru-taal app biedt spelers de mogelijkheid te spelen met taal, oplopend in moeilijkheidsgraad. Daarnaast kan er gericht worden geoefend op een instelbaar niveau en taalonderdeel. De verschillende onderdelen zijn onder andere: persoonsvorm tegenwoordige tijd, synoniemen, samengestelde zinnen, voltooide deelwoorden, … Alle vragen en antwoorden zijn samengesteld door experts en logopedisten die weten waar kinderen het meest moeite mee hebben in de Nederlandse taal. Met meer dan 50 levels is Bru-taal een zéér complete app waar je kind urenlang speelplezier aan zal beleven en veel van zal leren.

Bru-taal is primair gericht op kinderen van 8 tot en met 12 jaar. Daarnaast is de app ook uitermate geschikt voor kinderen met een achterstand in de taalontwikkeling, kinderen die logopedie volgen en mensen die Nederlands aan het leren zijn.

Bru-taal werkt op tablets en smartphones waardoor zowel thuis, onderweg als in de klas kan worden gespeeld!

Ik beveel deze app aan vooral voor het speelse element. De kinderen hebben het gevoel dat ze aan het spelen zijn en niet aan het leren. Daardoor zijn de kinderen extra gemotiveerd.

Locktalgie

Locktalgie is een mixwoord van lockdown en nostalgie. Ik heb dit woord gehoord aan de kassa in de supermarkt. Er stond een dame aan de kassa die erg gehaast was. Ze vertelde dat ze van haar werk kwam en haar kinderen nog moest oppikken. Ze zei dat het in feite gemakkelijker was als ze van thuis uit mocht werken. ‘Ik heb locktalgie’, zei ze. Ze had in feite heimwee naar de lockdown. Ik heb dit al eerder gehoord. Tijdens de lockdown moest iedereen thuis blijven en wie kon, van thuis uit werken. Veel mensen waren daar niet blij mee, helemaal alleen achter de pc, het sociale contact dat verdween. Maar nu dat iedereen terug naar het werk moet en daardoor opnieuw in een ‘rush’ leeft, zijn er mensen die weemoedig terugkijken naar die periode van onthaasten.